Trước tiên người sử dụng cần lấy cồn kế thả trong rược hoặc cồn sau đó căn cứ vào độ chìm hay nổi của cồn kế mà đọc chỉ số hiện trên vạch. Khi đó cần lưu ý là chỉ số độ cồn chỉ chính xác ở nhiệt độ là 18-20 °C còn trên hoặc dưới nhiệt độ đó, độ cồn trên cồn kế không chính xác tuyệt đối và được gọi là độ cồn biểu kiến. Ngoai ra còn có những phương pháp đo khác nhau cho phép quy đổi độ cồn biểu kiến thành độ cồn thực tế bằng cách sử dụng thêm một nhiệt kế cắm ngập vào rượu hoặc cồn cần đo để lấy nhiệt độ, song kết hợp cùng với độ cồn biểu kiến trên cồn kế để tính toán bằng công thức cho ra độ cồn thực tế.

Đặc biệt của cồn kế so với 1 số thiết bị đo nồng độ cồn khác thì ngoài rượi gạo thì cồn kế sử dụng được cho rượu hoa quả, trái cây